Wat is een meteoriet, tektiet en moldaviet?
- Geplaatst op
- Door Bart Verboven
- Geplaatst in Libisch glas, meteoriet, moldaviet, planeten, tektiet, zonnestelsel
Wat is er fascinerender dan een stuk buitenaards materiaal dat op aarde terechtkomt? Meteorieten zijn stukken van een meteoor die overleven tijdens de verbranding door de dampkring en op aarde inslaan. Er zijn verschillende soorten meteorieten, elk met een uniek verhaal over de oorsprong en samenstelling van het zonnestelsel. Ontdek welke soorten meteorieten er zijn en hoe tektiet wordt gevormd bij deze kosmische inslagen
- Wat is een meteoriet?
- Welke meteorieten zijn er?
- Steen meteorieten
- IJzermeteorieten
- Steenijzer meteorieten
- Wat is een tektiet?
- Moldaviet
- Libisch glas
- Indochiniet
Wat is een meteoriet?
Een meteoriet is een stuk ruimtepuin dat de dampkring van de aarde bereikt zonder volledig te verbranden. Het is een restant van een meteoor, dat ontstaat wanneer een stuk ruimteafval met hoge snelheid door de dampkring schiet en door wrijving en snelheid enorm warm wordt en begint te verbranden. Dit resulteert in de bekende "vallende ster" aan de nachthemel. Soms overleven de stukken de verbranding en slaan ze op aarde in, waardoor we het overblijfsel een meteoriet noemen. Dit gebeurd vaker dan gedacht wordt en meteorieten zijn dan ook een geliefd verzamel object.
Welke meteorieten zijn er?
Meteorieten kunnen uit verschillende materialen bestaan en zijn daarom in drie categorieën te verdelen: steen meteorieten, ijzer meteorieten en steenijzer meteorieten. Stenen meteorieten zijn voornamelijk samengesteld uit silicaten en bevatten weinig of geen ijzer. Ijzer meteorieten bevatten voornamelijk ijzer en nikkel en hebben een zilverachtig uiterlijk. Steenijzer meteorieten zijn een mengsel van beide en bevatten zowel silicaten als ijzer en nikkel.
Steen meteorieten
Meteorieten van steen zijn de meest voorkomende soorten meteorieten die op aarde terechtkomen. Toch worden deze niet altijd terug gevonden, dit komt omdat ze niet goed opvallen tussen het aards gesteente. Steen meteorieten bestaan uit silicaten die vaak gecombineerd zijn met resten van ijzer en nikkel. De twee hoofd categorieën zijn chondrieten en achondrieten. Andere bijzondere steenmeteorieten zijn degene die afkomstig zijn van de Maan of van Mars. Steen meteorieten zijn fascinerende objecten die ons een blik bieden in het verleden van ons zonnestelsel. Studies van deze meteorieten kunnen inzicht geven in de oorsprong en samenstelling van planeten en andere hemellichamen. Veel meteorieten bevatten informatie over de omstandigheden waarin ze zijn gevormd.
IJzermeteorieten
IJzermeteorieten komen minder vaak voor dan steenmeteorieten, maar zijn wel makkelijker te vinden. Een blok ijzer valt namelijk veel meer op en kan gemakkelijk worden opgespoord met een metaaldetector. IJzermeteorieten worden verondersteld afkomstig te zijn uit het binnenste van lang vergane planeten en asteroïden. Ze bestaan voor ongeveer 95% uit ijzer en voor de rest uit nikkel. Wanneer een ijzermeteoriet wordt doorgezaagd en geëtst, kan er een uniek patroon zichtbaar worden dat bekend staat als de Widmanstätten-structuur. Dit is een hoekig patroon dat is ontstaan door het extreem langzame afkoelen van het ijzer (in miljoenen jaren). Dit komt niet voor bij aardse metalen omdat de afkoeling op aarde veel sneller heeft plaatsgevonden. De Widmanstätten-structuur is daarom uniek voor meteorieten! IJzermeteorieten bieden inzicht in de samenstelling van planeten en asteroïden en hun ontwikkeling in de afgelopen miljarden jaren.
Steenijzer meteorieten
Meteorieten die uit zowel steen als ijzer bestaan, zijn de minst voorkomende soort. Minder dan 1% van alle meteorieten heeft een steen-ijzer samenstelling. De meest bijzondere en tegelijkertijd mooiste vorm hiervan zijn de pallasieten. Deze meteorieten hebben een ijzer-nikkel mantel waarin prachtige olivijnen zitten. Deze olivijnen zijn peridoot in de meest pure vorm. Het ontstaan van deze olivijnen in een ijzeren mantel blijft nog een raadsel. Als pallasieten in plakjes worden gezaagd, leveren ze prachtige stukken op die terecht de edelstenen onder de meteorieten worden genoemd.
Wat is een tektiet?
Een tektiet is een glas achtig object dat is ontstaan door een meteorietinslag. Door de kracht en hitte die vrijkomt bij een grote inslag worden steen en zand omgesmolten en de atmosfeer in gekatapulteerd. In de atmosfeer koelt de materiaal af en klontert samen. Vervolgens vallen ze door de zwaartekracht naar beneden als een regen van glazen druppels. Het woord tektiet is afgeleid van het oud Griekse woord ‘tēktós’ wat ‘gesmolten’ betekend. Een zeer passende naam. Laten we eens kijken naar de meest voorkomende tektieten.
Moldaviet
Moldaviet is een tektiet die in Tsjechië wordt gevonden en heeft als enige tektiet een prachtige groene kleur. Moldaviet is ontstaan uit een meteorietinslag in Duitsland zo’n 14 miljoen jaar geleden. De Nördlinger Ries krater is nog altijd in het landschap te zien en heeft een dorsnede van 24 km! Moldaviet heet in het Tsjechisch ‘vltavín’ wat is afgeleid van de Vltava rivier die in de buurt van de moldaviet vindplaatsen stroomt. In het Duist heet deze rivier ‘Moldau’ en dat is de reden dat wij het Moldaviet noemen. Kijk hier als je meer wilt weten over moldaviet of lees meer over een bezoek aan de regio waar moldaviet wordt gevonden in ons reisblog
Libisch glas
Een ander opmerkelijk en kleurrijke tektiet is het Libische glas uit de woestijn op de grens van Egypte en Libië. Het heeft een goud gelige kleur en wordt daardoor ook ‘goudtektiet’ genoemd. Deze tektiet is ongeveer 26 miljoen jaar geleden ontstaan door een inslag van een asteroïde of een komeet. De inslagkrater is tot op heden nog niet ontdekt en er doen dan ook veel theorieën de ronde over het ontstaan van Libisch glas. De vondst van zirkoon in deze tektiet heeft hier echter uitsluitsel over gegeven. Dit kan je terug lezen in ons blog: Libisch glas, de goud tektiet ontrafeld
Indochiniet
De Indochiniet is de meest voorkomende tektiet op Aarde. Deze tektieten zijn donker of zwart en kunnen worden gevonden in gebieden van Madagaskar tot Australië en in grote delen van Azië. Hoewel de inslagkrater niet is teruggevonden, wordt vermoed dat deze in de buurt van Noord-Vietnam was, ongeveer 700.000 jaar geleden. De teruggevonden stukken in Vietnam hebben vaak prachtige druppelvormen, terwijl de Australische Indochinieten (ook wel Australite genoemd) vaak de vorm hebben van een discus.
Benieuwd naar alle meteorieten en tektiet die we te koop hebben? Klik dan hier!
