Het Mysterie van Moldaviet
- Geplaatst op
- Door Bart Verboven
- Geplaatst in Edelsteen, meteoriet, moldaviet, moldavite, ries krater, tektiet, Tsjechië
De mysterieuze groene edelsteen uit Tsjechië bevat veel geheimen maar wordt helaas ook veel nagemaakt. U krijgt in dit artikel antwoord op de vragen: Waar komt moldaviet vandaan? Hoe is deze ontstaan? En hoe kan ik echte moldaviet van nep onderscheiden?
Inhoudsopgave
- De enige tektiet van edelsteenkwaliteit
- Oorsprong van de naam
- Waar wordt Moldaviet gevonden?
- Ontdekking van Moldaviet
- Ontstaan van Moldaviet
- Ruimtereis van de Moldaviet
- Vormen in Moldaviet
- Hoeveel Moldaviet is er?
- Beschikbaarheid van Moldaviet in de toekomst
- Update zomer 2020
- Update 2024
- Eigenschappen van Moldaviet en namaak
- Hoe kan je een echte facet Moldaviet te herkennen?
- Hoe kan je een echte onbewerkte Moldaviet te herkennen?
- Tips voor het herkennen van nep Moldaviet
- Moldavieten op E-bay of Temu
- Advies
De enige tektiet van edelsteenkwaliteit
Moldaviet is de enige tektiet van edelsteenkwaliteit en dat maakt het extra bijzonder onder de edelstenen. Moldaviet is zeer gewild vanwege de eigenaardige en zeldzame kenmerken die het vertoont, zoals de grote verscheidenheid aan maten, vormen, texturen en tinten groen. Moldavieten worden vaak verzameld in hun oorspronkelijke ruwe vorm, die vele variaties kent. Van de diep geëtst tot een bijna glad oppervlak met een fijn lijnenspel.
Oorsprong van de naam
Moldaviet wordt in de buurt van de Vltava rivier in Tsjechië gevonden. De Tsjechische naam voor Moldaviet is: ‘vltavín’ wat is afgeleid van deze rivier. In het Duits heet deze rivier echter ‘Moldau’. Tevens wordt de Tsjechische stad ‘Týn nad Vltavou’ in het Duits ‘Moldauthein’ genoemd. Hier woonde Dr. Josef Mayer die in 1786 voor het eerst melding maakte van de eigenaardige groene stenen. Deze werden op de Universiteit van Praag omschreven als: "Crysolithen von Thein". De naam Moldaviet is uiteindelijk ontleend aan de Boheemse stad waar de ontdekker woonde.
Waar wordt Moldaviet gevonden?
De grootste afzettingen van Moldaviet zijn gevonden in het bovenste stroomgebied van de Moldau tussen Prachatice en Trhovými Sviny en ten zuiden en westen van České Budějovice in Tsjechië. Er zijn ook Moldavieten gevonden in Moravië, de stenen uit deze regio worden soms Moraviet genoemd en hebben een meer bruine kleur. Deze Moldavieten zijn minder populair dan de groene Boheemse variant. Zelfs in Oostenrijk is een kleine hoeveelheid Moldaviet ontdekt, maar ook deze zijn bruiner van kleur en minder van kwaliteit.
Ontdekking van Moldaviet
Dr. Josef Mayer was hoogleraar natuurgeschiedenis aan de Karelsuniversiteit in Praag aan het eind van de 17e eeuw. Hij vond de Moldaviet aan de oevers van de Moldau in de buurt van de stad Týn nad Vltavou en was de eerste die hierover publiceerde. Mayer dacht in eerste instantie dat dit groene "natuurlijke glas" een beryl van vulkanische oorsprong was. Het was pas eeuwen later dat men ontdekte dat deze wonderbaarlijke steen een bijproduct is van een meteorietinslag.
Ontstaan van Moldaviet
Ongeveer 14 miljoen jaar geleden werd de Aarde getroffen door een asteroïde. De impact van deze enorme meteoriet creëerde de Nördlinger Ries krater. Bij deze botsing werd de meteoriet aan stukken geslagen en gefragmenteerd. Delen van de meteoriet en aardse gesteenten werden de atmosfeer in geslingerd en landden vervolgens weer honderden kilometers verderop in Tsjechië. De Nördlinger Ries-krater heeft een ronde vorm met een diameter van 24 km. De historische Duitse stad Nördlingen is gebouwd in de krater. Volgens berekeningen was de Ries-meteoriet wel een kilometer in doorsnede. Karel Žák heeft in zijn onderzoek, 'A review of volatile compounds in tektites, and carbon content and isotopic composition of moldavite glass', de relatie tussen moldaviet en de buitenaardse oorsprong aangetoond.
Ruimtereis van de Moldaviet
Studies van de ingesloten luchtbellen zoals uitgevoerd door John A. O'Keefe in "Tektites and Their Origin" in Zuid-Boheemse Moldavieten tonen aan dat deze mysterieuze groene steen een buitenaards karakter heeft. De bestudeerde luchtbellen hadden een afmeting tussen een tiende van een millimeter tot soms 1 cm in doorsnede. De druk in deze bubbels is verrassend laag, ongeveer 19-25 keer lager dan de druk hier op zeeniveau. Deze bubbels kunnen alleen gevormd zijn in een omgeving waar de druk significant lager is zoals in de bovenste atmosfeer van de Aarde. Onder verzamelaars zijn de Moldavieten met ingesloten bellen dan ook populair. Veel stenen hebben tevens een aerodynamische vorm, wat erop wijst dat deze letterlijk door de lucht hebben gevlogen van de inslagkrater in Duitsland naar de vindplaatsen in Tsjechië.
Vormen in Moldaviet
De spectaculaire reis van Moldaviet tijdens het ontstaan zorgt voor bijzondere vormen. Iedere Moldaviet is uniek en heeft een eigen route afgelegd op verschillende hoogtes en omstandigheden. Op deze manier is er heel wat verschil in vorm. De ‘perfecte vormen’ kennen we als druppel (1) bol (2) of een disk (3). Vooral de druppel is een echte zeldzaamheid en komt in minder dan 1% van alle gevonden Moldaviet terug. Vaak zien we dat een druppel door temperatuurstress tijdens zijn reis in stukken is gebroken waarbij de Moldaviet uiteen is gevallen in een afzonderlijke staart en kop (4). Andere opmerkelijke vormen zijn de door snelheid uitgerekte vormen (5), de gedraaide vormen door rotatie (6) en de maansikkels die door een bovenstaande combinatie gevormd worden (7) en (8)
Hoeveel Moldaviet is er?
De exacte hoeveelheid Moldaviet is heel moeilijk te schatten. Als gekeken wordt naar de omvang van de ingeslagen meteoriet en de strooivelden waar Moldaviet wordt gevonden dan wordt geschat dat er zo’n 20 miljoen Moldavieten zijn gecreëerd bij inslag met een totaalgewicht tussen de 275 en 300 ton. Echter hebben de elementen, aardverschuivingen en andere geologische activiteiten voor een drastische vermindering gezorgd waarbij veel Moldaviet is vernietigd. Er valt dan ook weinig te zeggen over de hoeveelheid Moldaviet die vandaag de dag nog over is van de oorspronkelijke hoeveelheid.
Beschikbaarheid van Moldaviet in de toekomst
De combinatie van de toegenomen populariteit en het beperkte aantal locaties waar Moldaviet kan worden gevonden zorgt ervoor dat de aangeboden hoeveelheid snel afneemt. De schattingen zijn dat de commerciële mijnbouw van deze buitenaardse edelsteen nog maximaal een decennium door kan gaan vooraleer deze uitgeput is. De prijzen zijn de afgelopen jaren gestegen en dit zal het naar alle waarschijnlijkheid ook in de toekomst blijven doen als de schaarste toeneemt. De waardestijging van Moldaviet is ook opgemerkt door verzamelaars en de edelsteenindustrie. Er is een sterke stijging te zien in de aanschaf van Moldaviet als investering, zowel in ruwe vorm als in sieraden.
Update zomer 2020
In de zomer van 2020 zijn we naar Tsjechië gereden om zelf te zien en horen wat de status is van de huidige Moldaviet productie. Er is nog steeds maar 1 mijn die legaal Moldaviet mag winnen. Er zijn aanvragen gedaan voor geologisch onderzoek in nieuwe gebieden voor de winning van Moldaviet. Al deze aanvragen zijn door de Tsjechische overheid afgewezen. De productie in de bestaande mijn is drastisch teruggelopen. Waar voorheen gemiddeld 5 gram Moldaviet per 1.000 KG zand werd gevonden is dit nu minder dan 3 gram. Ook zijn de straffen op criminaliteit (en dus ook het illegaal winnen van Moldaviet) omhooggegaan, waardoor ook het aanbod op de zwarte markt is afgenomen. De vraag vanuit de USA, Azië en Europa blijft echter onverminderd hoog, wat zorgt voor schaarste en snel stijgende prijzen.
Update 2024
In 2023 is er een tweede licentie voor de legale winning van moldaviet toegewezen. Deze nieuwe locatie is in het voorjaar van 2024 begonnen met de aanschaf van machines om aan de slag te gaan. Het is nog even afwachten hoeveel moldaviet hier daadwerkelijk in de grond zit, maar de kwaliteit van de handmatig gevonden stukken lijkt goed. Naar verwachting stabiliseert de prijs voorlopig tussen de €25 en €30 per gram.
Eigenschappen van Moldaviet en namaak
Met de stijgende populariteit en prijs komt ook een ander probleem om de hoek kijken, namelijk het vervalsen van Moldaviet. Hoe hoger de waarde hoe meer een vervalsing mag kosten en hoe moeilijker het wordt om deze van echt te onderscheiden. Om echt van nep de onderscheiden is het belangrijk om te weten wat een echte Moldaviet is en hoe deze eruit hoort te zien. De chemische formule van Moldaviet is SiO2 (+ Al2O3). De eigenschappen zijn vergelijkbaar met die van andere soorten glas en de gerapporteerde hardheid van Mohs varieert van 5,5 tot 7. Moldaviet kan transparant of doorschijnend zijn met een mosgroene tot bruine kleur, met lijnen en bellen die het mosachtige uiterlijk accentueren.
Hoe kan je een echte facet Moldaviet te herkennen?
Nu de vervalsers steeds beter worden in de namaak van Moldaviet wordt het ook steeds moeilijker om echt van nep te onderscheiden. Het is daarom van belang goed geïnformeerd te zijn alvorens over te gaan tot de aanschaf van een Moldaviet. Gelukkig is er 1 aspect van de Moldaviet die niet na te maken valt. Dit zijn de wormachtige lechatelieriet insluitingen. Dit zijn eigenlijk gesmolten zandkorrels in de Moldaviet die ontstaan zijn vlak na de meteorietinslag. Met een goede loep zijn deze zichtbaar op gepolijste of afgebroken stukken Moldaviet. Het herkennen van een echte facet of gepolijste Moldaviet is hierdoor eenvoudig. Daarnaast bevat Moldaviet altijd stroomlijnen en luchtbellen.
Hoe kan je een echte onbewerkte Moldaviet te herkennen?
Het herkennen van een echte ruwe Moldaviet is lastiger dan een gepolijst stuk. Ga daarom eerst op zoek naar kleine oneffenheden. Namaak Moldavieten zijn vaak perfect zonder afgebroken stukjes. Natuurlijke Moldaviet heeft vaak kleine beschadigingen opgedaan in de grond of tijdens het opgraven. Is er een stukje af? Kijk hier dan met een loep doorheen of er lechatelieriet insluitingen, stroomlijnen en luchtbellen zichtbaar zijn. Als er geen breukvlakjes zijn die inzicht kunnen geven op de interne structuur maak dan Moldaviet nat met water om de transparantie toe te laten nemen en ga op zoek naar de eerder besproken kenmerken.
Tips voor het herkennen van nep Moldaviet
- Iedere Moldaviet is anders, net als bij sneeuwvlokken zijn er geen 2 dezelfde. Indien meerdere stukken dezelfde vorm hebben zijn ze nep.
- Als de Moldaviet er glanzend of nat uitziet. Het gaat dan om een niet geëtste glas imitatie.
- Als de Moldaviet geen bellen of insluitsels heeft en vlekkeloos schoon lijkt als glas, dan is het ook glas
- Als de Moldaviet een felgroene kleur heeft zoals als een flesje Heineken dan is het waarschijnlijk ook een omgesmolten flesje Heineken.
- Als de Moldaviet heel goedkoop wordt aangeboden gaat het naar alle waarschijnlijkheid om een vervalsing. Houdt hierbij in gedachte dat als het te mooi om waar lijkt te zijn, dit het waarschijnlijk ook is. De prijs van Moldavieten wordt berekend per gram.
- Als beweerd wordt dat de Moldaviet ergens anders is gevonden dan in de Tsjechische regio is het zeker nep. Er wordt nergens anders ter wereld Moldaviet gevonden.
- Als de Moldaviet een andere kleur heeft dan groen of bruin is het automatisch nep.
Moldavieten op E-bay of Temu
Ondanks dat er ook veel echte moldavieten worden aangeboden op eBay, toont een onderzoek naar de aangeboden moldavieten op dit platform tussen 7-5-2018 en 7-9-2018 aan dat er in totaal 1.033 nep exemplaren waren aangeboden. In totaal ging het om 20 verschillende verkopers met een totaalwaarde van meer dan 20.000 dollar. De meeste van deze verkopers hadden een positieve feedbackscore van meer dan 98%. Hieruit blijkt dat veel kopers niet in de gaten hebben dat ze een heel duur stukje glas kopen. Wees daarom voorzichtig bij het kopen via dergelijke platformen en laat je goed informeren. Een nieuw opkomend platform is Temu. Bij een eigen onderzoek begin 2024 konden wij geen enkele echte moldaviet op de website vinden! Overigens deden andere chinese platformen het niet veel beter.
Advies
Wij adviseren om alleen van betrouwbare bronnen uw Moldaviet te kopen en onthoud hierbij dat goedkoop vaak duurkoop is. Bij de Barnsteen Specialist zorgen wij ervoor dat we alleen Moldaviet inkopen rechtstreeks van de bron, die we zelf ophalen in Tsjechië. Lees ook ons reisverslag: De duistere handel in Moldaviet
Bekijk onze 100% echte Moldaviet.
Ben je nieuwsgierig welke tektiet er nog meer is? Lees dan ook eens over Libisch glas!
