Afrikaanse dinosauriërs
- Geplaatst op
- Door Bart Verboven
- Geplaatst in Carcharodontosaurus, Deltadromeus, dinosaurus, Fossielen, kem kem, Mosasaurus, Noord Afrika, pleisiosaurus, pterosaurus, spinosaurus
In Afrika worden steeds meer fossiele overblijfselen van dinosauriërs gevonden. Met name in Noord-Afrika ligt een schatkamer aan dinosaurus overblijfselen. Niet alleen tanden maar ook complete skeletten worden opgegraven. Hoe zijn deze hier terecht gekomen en waarom weten we eigenlijk zo weinig van de Afrikaanse dinosaurussen? Om hier inzicht in te krijgen moeten we eerst een stukje terug in de tijd.
Inhoudsopgave
- Het Krijt
- Klimaat en landschap
- Kem Kem Formatie
- Spinosaurus
- Carcharodontosaurus
- Deltadromeus
- Mosasaurus
- Plesiosaurus
- Pterosaurus
- Conclusie
Het Krijt
De periode van het Krijt liep van 145 tot 66 miljoen jaar geleden. Deze is opgedeeld in twee perioden: het 'onder Krijt’ en het ‘boven Krijt’. Het onder Krijt liep van 145 tot 100,5 miljoen jaar geleden. Dit was een belangrijke periode voor de Afrikaanse dinosaurus. In deze periode maakte het continent Afrika zich los van Zuid-Amerika en ontstond de Atlantische oceaan. De Afrikaanse Dinosaurus werd gescheiden van zijn Amerikaanse familie en er ontstond een eigen ontwikkeling met zeer indrukwekkende exemplaren tot gevolg. Dit gebeurde in het boven Krijt (100,5 – 66 miljoen jaar), uit deze periode worden de meeste fossielen teruggevonden.
Klimaat en landschap
Om een beter begrip te krijgen van de Afrikaanse dinosauriërs uit het boven Krijt is het belangrijk om naar het leefgebied te kijken. Het is nu misschien wat moeilijk voor te stellen, maar de droge Afrikaanse woestijnen waren destijds een oase van leven. Er stond een tropisch woud met meren en rivieren. Een gedeelte, van wat nu de Sahara is, stond zelfs geheel onder water. Het zijn deze unieke omstandigheden die ervoor zorgen dat er vandaag de dag zoveel fossiele resten van de meest uiteenlopende dinosaurussen worden gevonden. Denk hierbij aan landrovers zoals de Spinosaurus of de Carcharodontosaurus, maar ook aan de Mosasaurus of de Pleisiosaurus die hun leefgebied in de oceanen hadden.
Kem Kem Formatie
De belangrijkste dinosaurus vindplaatsen in Noord-Afrika zijn ongetwijfeld de Kem Kem afzettingen. Langs de grens van Marokko en Algerije zijn ze te vinden. Deze afzettingen zijn langzaam opgebouwd gedurende de Krijt periode en bevatten een schat aan fossielen gedurende de gehele periode. Niet alleen resten van dinosauriers worden hier gevonden, maar ook hele geslachten van ammonieten. Door verschuivingen in het geologische landschap zijn hier fossielen naast elkaar te vinden die in werkelijkheid wel miljoenen jaren na elkaar leefden. Om alle dinosaurussen te beschrijven die hier zijn terug gevonden is wat veel, maar we gaan een paar opmerkelijke exemplaren uitlichten.
Spinosaurus
Ongetwijfeld de bekendste Afrikaanse dinosaurus is de spinosaurus. Dit is het grootste landroofdier dat ooit op aarde heeft geleefd. Schattingen gaan ervan uit dat deze vleeseter zo’n 14 tot wel 18 meter lang kon worden. Hij werd gekenmerkt door een grote kam op zijn rug. De langgerekte bek van een Spinosaurus zat vol puntige tanden om zijn prooi vast te grijpen. De vorm van de schedel is vergelijkbaar met die van een krokodil. Deze dino leefde langs de kust en er wordt aangenomen dat het ook een prima zwemmer was. Het dieet zou dan ook bestaan uit zowel vis als vlees. De Spinosaurus behoort tot de Theropoda, een belangrijke vleesetende groep van dinosaurussen op twee poten.
Carcharodontosaurus
De Carcharodontosaurus wordt ook wel de Afrikaanse Tyrannosaurus Rex genoemd. De gelijkenis met de Amerikaanse T-Rex is groot. Deze vleeseter liep op zijn twee achterpoten en had relatief korte voorpoten. De Carcharodontosaurus had scherpe, licht gebogen en gekartelde tanden die als messen door zijn prooi sneden. De Carcharodontosaurus kon tot wel 13 meter lang worden. Dat maakte hem zelfs nog 2 meter langer dan de T-Rex! Net als de Spinosaurus behoort de Carcharodontosaurus tot de Theropoda familie.
Deltadromeus
Een ander opmerkelijk lid van de Theropoda familie was de Deltadromeus. Deze dino viel niet op vanwege zijn omvang, met slechts 8 meter was deze gemiddeld van grootte te noemen, maar wel vanwege zijn snelheid. Deltadromeus betekent Delta renner. Deze dinosaurus was geheel gebouwd op snelheid. De tanden van de Deltadromeus zijn vergelijkbaar met die van de Carcharodontosaurus: scherp, licht gebogen en gekarteld. Naar alle waarschijnlijkheid viel deze dino zijn prooi herhaaldelijk aan totdat deze verzwakt was en overmeesterd kon worden.
Mosasaurus
De Mosasaurus was een gigantische oceaan bewoner. Tot wel 18 meter kon deze jager worden. De bek van de mosasaurus was langgerekt en bevatte veelal ronde puntige tanden. Hieruit mogen we opmaken dat het dieet zich niet beperkte tot vis. Ook gepantserde dieren konden door de enorme kaken gekraakt worden. Vermoedelijk waren ook ammonieten, orthoceras en schildpadden niet veilig. De mosasaurus leefde vooral aan de oppervlakte van de oceanen. Gezien het dieet wordt niet aangenomen dat de Mosasaurus dieper de oceanen in dook. De eerste gedeeltelijke resten van de Mosasaurus werden in Nederland teruggevonden. In Limburg maakte men in 1764 voor het eerst kennis met de Mosasaurus. De naam van deze dino is dan ook afgeleid van de rivier de maas. In het Nederlands wordt de Mosasaurus ook wel eens ‘Maas hagedis’ genoemd. De Mosasaurus vormt zijn eigen orde binnen de Dinosauria.
Plesiosaurus
De Plesiosaurus was een opmerkelijke oceaan bewoner. Net als de Mosasaurus vormen ze hun eigen groep binnen de Dinosauria en ontwikkelden ze zich tot wel duizend verschillende soorten, waarvan sommigen niet meer dan een paar miljoen jaar hebben bestaan. Het meest opvallende aan de Plesiosaurus is de lange nek van het dier en de vier ledematen die zich veelal tot een soort vinnen hadden gevormd. De kop was relatief klein in verhouding tot de rest van het lijf. De tanden van de Plesiosaurus waren dun en puntig en daarmee ideaal geschikt om glibberige zeedieren te vangen. De Plesiosaurus kreeg vooral bekendheid vanwege het monster van Log-Ness, waarvan werd beweerd dat dit een Plesiosaurus was die de massasterfte van 65 miljoen jaar geleden had overleefd. Hier is echter geen bewijs voor gevonden.
Pterosaurus
Niet alleen op het land of in de oceaan kwamen dinosauriërs voor. Ook de lucht werd onveilig gemaakt door jagende dino’s. De Pterosaurus is een orde van vliegende reptielen. Net als bij de Pleisiosaurus ontstonden er vele soorten van de Pterosaurus in verschillende maten. Er wordt aangenomen dat grotere varianten ook kleinere soorten op het menu had staan. Op het eerste gezicht doet de Pterosaurus denken aan onze huidige vogels. De Tanden van de Pterosaurus maken echter een groot verschil. De bek van een Pterosaurus stond vol met dunne puntige tanden. De Coloborhynchus variant had bijvoorbeeld twee puntige tanden aan de voorkant van de bek die naar buiten gekeerd stonden. Direct daarachter stonden 3 paar tanden naar de buitenkant gebogen. Op deze manier was het vrij eenvoudig om vis uit de oceaan te scheppen. Met een vleugelspanwijdte van 7 meter was deze Pterosaurus op zijn zachtst gezegd indrukwekkend te noemen.
Conclusie
Afrika heeft een belangrijke rol gespeeld in de evolutie van vele dinosaurussoorten, ook al blijft het continent vaak onderbelicht. De fossielen die in de Kem Kem formaties worden gevonden zijn hierin de spil. Nog dagelijks worden er nieuwe vondsten gedaan. Met de hoeveelheid tanden die gevonden worden lijkt het bijna alsof alle dinosauriërs in het gebied carnivoren waren. Echter moet er rekening worden gehouden met de geologische verschuivingen waardoor er een vertekend beeld kan ontstaan. Soms zitten er vele miljoenen jaren tussen de verschillende soorten. Maar het is onmiskenbaar een continent met een geweldige geschiedenis en waar vele gigantische dinosauriërs hebben rondgelopen waar we nu alleen nog maar van kunnen dromen.
Ook interessant om te lezen:
- Hoe ontstaat versteend hout?
- Zelf fossielen zoeken
- Top 10 cadeau ideeën voor de fossielen verzamelaar
- Alles wat je wil weten over barnsteen en zijn insluitingen
- De geheimen van de Megalodon haai
